Ερωτήθηκα από το σύλλογο δασκάλων « Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ » σχετικά με την υποχρέωση αναπλήρωσης και κάλυψης των ωρών εργασίας σε περίπτωση που στις ώρες αυτές όπως περιγράφονται στο ωρολόγιο και αναλυτικό πρόγραμμα δεν καλύπτονται από εκπαιδευτικό λόγω μη τοποθέτησης του και μη αναπλήρωσης του για την διδασκαλίας μαθημάτων ειδικοτήτων.
Επί του ανωτέρω ερωτήματος επικαλούμαι τα εξής: Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν 1566/1985 περίπτωση 11 «Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ρυθμίζονται θέματα σχετικά με: α) την οργάνωση και λειτουργία των δημοτικών σχολείων, β) την εγγραφή, μετεγγραφή και κατάταξη των μαθητών, γ) την έναρξη και λήξη του σχολικού και διδακτικού έτους, δ) τη διαδικασία, τους λόγους και τα όργανα που αποφασίζουν τη διακοπή των μαθημάτων, τη συμπλήρωση τους και με παράταση του διδακτικού έτους, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια, ε) τα διδασκόμενα μαθήματα και τα εβδομαδιαία ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα……..» και 12 «Η διδασκαλία στα δημοτικά σχολεία μαθημάτων φυσικής αγωγής, μουσικής, ξένων γλωσσών και καλλιτεχνικών μαθημάτων μπορεί να ανατίθεται, εκτός από τους δασκάλους, και σε εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με απόφαση του νομάρχη ( ήδη αντικαταστάθηκε με το Ν. 3852/2010 ) είτε με ολική απόσπαση είτε με υπερωριακή απασχόληση είτε για συμπλήρωση του υποχρεωτικού ωραρίου, καθώς και σε άλλους ειδικούς εκπαιδευτικούς που έχουν τα αντίστοιχα επιστημονικά προσόντα. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Προεδρίας της Κυβέρνησης και Οικονομικών, καθορίζονται τα προσόντα των ειδικών εκπαιδευτικών, η σύσταση των αναγκαίων οργανικών θέσεων που κατανέμονται σε νέους κλάδους ή προσαυξάνουν τις θέσεις των αντίστοιχων κλάδων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η διάθεση των εκπαιδευτικών αυτών στα δημοτικά σχολεία για ανάληψη πλήρους προγράμματος διδασκαλίας ή και για συμπλήρωση του υποχρεωτικού ωραρίου, η ανάθεση υπερωριακής διδασκαλίας για τα μαθήματα αυτά σε δημόσιους εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας ή και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και η πρόσληψη με ωριαία αντιμισθία ιδιωτών που έχουν τα αντίστοιχα προσόντα. Η αποζημίωση για την υπερωριακή διδασκαλία και η ωριαία αντιμισθία καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών».
Σύμφωνα με το άρθρο 13 όπως τροποποιήθηκε με το Ν 2517/1997 του ως άνω νόμου παρ. 7 και 8 « Το εβδομαδιαίο υποχρεωτικό ωράριο διδασκαλίας των εκπαιδευτικών, που υπηρετούν στα δημοτικά σχολεία, ορίζεται από 1.9.1997 ως εξής: I) Διευθυντές 4θέσιων και 5θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 20. II) Διευθυντές 6θέσιων μέχρι και 9θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 12. III) Διευθυντές 10θέσιων και 11θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 10. IV) Διευθυντές 12θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 8. V) Εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε 1θέσια, 2θέσια και 3θέσια δημοτικά σχολεία, ανεξάρτητα από το βαθμό και το χρόνο υπηρεσίας τους, ώρες 25. VI) Εκπαιδευτικοί 4θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 24, αν έχουν μέχρι 10 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 10 μέχρι 15 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 15 μέχρι 20 έτη υπηρεσίας και 21 ώρες, αν έχουν πάνω από 20 έτη υπηρεσίας.
β) Στους εκπαιδευτικούς που συμπληρώνουν τον οριζόμενο στην προηγούμενη περίπτωση χρόνο υπηρεσίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου ανατίθεται μειωμένο ωράριο διδασκαλίας από την 1η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους και στους λοιπούς από την 1η Σεπτεμβρίου του επόμενου διδακτικού έτους.
γ) Σε περίπτωση που οι ώρες διδασκαλίας του προγράμματος κάθε δημοτικού σχολείου δεν καλύπτονται με το υποχρεωτικό ωράριο των διδασκόντων, ανατίθεται υπερωριακή διδασκαλία στους εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου. Για τα όργανα, τη διαδικασία, τις προϋποθέσεις, το ανώτατο όριο υπερωριακής διδασκαλίας και το ύψος της ωριαίας αντιμισθίας εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις των παραγράφων 16, 18 και 19 του άρθρου 14 του ν. 1566/1985, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και οι διατάξεις της παραγράφου 8 του άρθρου 18 του ν. 2470/1997.”
8. `Όλοι οι εκπαιδευτικοί των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένουν υποχρεωτικά στο σχολείο τους στις εργάσιμες ημέρες, πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την προσφορά και άλλων υπηρεσιών που συνδέονται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, όπως συμμετοχή σε γιορταστικές, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων, τήρηση βιβλίων του σχολείου και εκτέλεση διοικητικών εργασιών. Κάθε εκπαιδευτικός παραμένει υποχρεωτικά στο σχολείο, στις εργάσιμες μέρες πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου που του έχει ανατεθεί από τα όργανα διοίκησης του σχολείου όχι όμως πέρα από έξι (6) ώρες την ημέρα ή τριάντα (30) ώρες την εβδομάδα, με την επιφύλαξη της παραγράφου 2 της περίπτωσης ΣΤ ` του άρθρου 11. Από τις πρόσθετες αυτές υπηρεσίες απαλλάσσονται οι μητέρες παιδιών μέχρι δύο ετών.
Τα δύο τελευταία εδάφια της προηγούμενης παραγράφου εφαρμόζονται ανάλογα και για τους δασκάλους». Σύμφωνα με την παρ.45 εδ.γ΄ άρθρ.13 Ν.3149/2003, ΦΕΚ Α 141/10.6.2003 ορίζεται .Οι διατάξεις της παρ.8 του άρθρου 13 και της παρ. 13 του άρθρου 14του Ν.1566/1985,τηςπαρ. 3 του άρθρου 48 του Ν. 2413/1996, της παρ. 3 του άρθρου 9 του Ν.2517/1997 (ΦΕΚ 160Α) και της παρ. 14του άρθρου 30 του Ν. 2083/1992 (ΦΕΚ 159 Α) εφαρμόζονται και για τους προσωρινούς αναπληρωτές”.
Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Π.Δ. 201/1998 « ΠΕΡΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΏΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ »
1. Τα Ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα των δημοτικών σχολείων ορίζονται με Προεδρικά Διατάγματα, τα οποία εκδίδονται για το σκοπό αυτό. Παρεμβάσεις και ειδικές ρυθμίσεις που αφορούν τα ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα μπορούν να γίνονται με υπουργικές αποφάσεις.
2. Το ωράριο εργασίας των σχολείων, για το οποίο λαμβάνεται υπόψη και η παρ. 6 του άρθρου 3 του παρόντος Π.Δ., ρυθμίζεται με υπουργική απόφαση. Με απόφαση του Περιφερειακού Υπηρεσιακού Συμβουλίου είναι δυνατό να τροποποιείται η έναρξη και λήξη των μαθηματικών αναλόγως των τοπικών συνθηκών. Λόγω έκτακτων καταστάσεων μπορούν να γίνουν αλλαγές στο ωράριο εργασίας, για συγκεκριμένες ημέρες ή ώρες, με απόφαση του Υπουργού Παιδείας οικείου Νομάρχη μετά από σχετική έγκριση του Υπουργού Παιδείας.
3.α. Το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα συντάσσεται το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου από το Διευθυντή σε συνεργασία με το διδακτικό προσωπικό και υποβάλλεται σε τρία αντίγραφα στο Σχολικό Σύμβουλο για θεώρηση, ο οποίος επιστρέφει ένα θεωρημένο αντίγραφο στο σχολείο και ένα στέλνει για ενημέρωση στον αρμόδιο Προϊστάμενο της Δ/νσης ή του Γραφείου Εκπ/σης.
β. Σε περίπτωση που υπάρχουν σημαντικές διαφορές απόψεων και προκύπτουν δυσκολίες κατά τη σύνταξη του ωρολογίου προγράμματος, ο Δ/ντής ορίζει μια έκτακτη συνεδρίαση σε μια προσπάθεια σύνθεσης των διαφορετικών απόψεων και αν αυτό δεν καταστεί δυνατό καταγράφονται οι διαφορετικές απόψεις σε πρακτικό και υποβάλλονται στον αρμόδιο Σχολικό Σύμβουλο. Ο Σχολικός Σύμβουλος ενεργώντας σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τις ειδικές οδηγίες της Δ/νσης Σπουδών του Υπουργείου Παιδείας, συνεργάζεται με το δ/ντή και το διδακτικό προσωπικό και διατυπώνει τις δικές του παρατηρήσεις και υποδείξεις, οι οποίες εφαρμόζονται από το σύλλογο διδασκόντων.
γ. Στα συστεγαζόμενο σχολεία το ωρολόγιο πρόγραμμα διαμορφώνεται ύστερα από συνεργασία των Διευθυντών και του διδακτικού προσωπικού των σχολείων αυτών, ώστε να διευκολύνεται η συμπλήρωση του ωραρίου των εκπ/κών από το ένα σχολείο στο άλλο και να εξασφαλίζονται όλες οι δυνατότητες εφαρμογής ενιαίου ωρολογίου προγράμματος, όπως ορίζεται στην παράγραφο 5 του άρθρου 12 αυτού του Προεδρικού Διατάγματος.
4. Για την καλύτερη λειτουργία του ωρολογίου προγράμματος οι εκπαιδευτικοί ειδικοτήτων συμπληρώνουν το ωράριό τους πρωτίστως στο συστεγαζόμενο σχολείο. Η συμπλήρωση ωραρίου σε άλλο σχολείο γίνεται όταν στο συστεγαζόμενο δεν υπάρχουν διαθέσιμες ώρες για συμπλήρωση ή όταν αυτά συντελεί στην εύρυθμη λειτουργία των σχολείων σε επίπεδο γραφείου εκπ/σης.
5. Κάθε μάθημα διδάσκονται από έναν μόνο εκπαιδευτικό στους μαθητές ενός τμήματος. Εξαίρεση μπορεί να αποτελέσει το μάθημα της Αισθητικής Αγωγής (Εικαστική Αγωγή Μουσική Αγωγή).
Σε εκτέλεση των ανωτέρω νομοθετημάτων εκδόθηκε η υπό στοιχεία ΥΑ Φ. 1//2010 ( Υ.Α. Φ. 12/620/61531/Γ1 ΦΕΚ Β 804/2010 ) που ορίζει το ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων με ενιαίο αναμορφωμένο πρόγραμμα και η υπό στοιχεία Φ. 2/879/88413/Γ1 (ΦΕΚ Β 1139/28.7.2010) Διδασκαλία – πρόγραμμα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που θα εισαχθούν στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία που θα λειτουργήσουν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) – επανεξέταση & επικαιροποίηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων και οδηγιών για τα διδακτικά αντικείμενα του ολοήμερου προγράμματος. Επιπλέον με την ΥΑ. Φ.12/20/2045/Γ1 (ΦΕΚ Β΄ 56/26.01.2011) ορίστηκε το ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που εντάσσονται στις Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας στο πλαίσιο της υλοποίησης των Πράξεων “Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας – ΑΠ1”, “Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας – ΑΠ2” και “Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας -ΑΠ3” του Ε.Π Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση του ΕΣΠΑ και με την Υ.Α Φ.12/443/51800/Γ1 (ΦΕΚ Β΄1096/02/06/2011)ρυθμίστηκαν τα θέματα στελέχωσης. Τέλος με την Υ.Α. Φ. 52/63/12873/Γ1 (ΦΕΚ Β΄ 253/13.02.2012) ορίστηκαν οι προϋποθέσεις της διδασκαλίας της δεύτερης ξένης γλώσσας.
Από τα ανωτέρω συνάγονται τα ακόλουθα:
Ο εβδομαδιαίος και ημερήσιος χρόνος εργασίας , καθώς και το αντικείμενο της εργασίας των εκπαιδευτικών είναι αυστηρά καθορισμένο τόσο από το ν. 1566/85 όσο και από το 2517/1997. Η ειδικότητα του νόμου που αποδεικνύεται από τη γραμματική προσέγγιση αυτού και φανερώνει την βούληση του νομοθέτη να μην αφήσει στον εκτελεστή του νόμου ήτοι τη διοίκηση περιθώρια διασταλτικής ερμηνείας κατά την εκτέλεση του.
α) Το ωράριο των εκπαιδευτικών είναι αυστηρά καθορισμένο ήτοι I) Διευθυντές 4θέσιων και 5θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 20. II) Διευθυντές 6θέσιων μέχρι και 9θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 12. III) Διευθυντές 10θέσιων και 11θέσιων δημοτικών σχολείων, ώρες 10. IV) Διευθυντές 12θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 8. V) Εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε 1θέσια, 2θέσια και 3θέσια δημοτικά σχολεία, ανεξάρτητα από το βαθμό και το χρόνο υπηρεσίας τους, ώρες 25. VI) Εκπαιδευτικοί 4θέσιων και πάνω δημοτικών σχολείων, ώρες 24, αν έχουν μέχρι 10 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 10 μέχρι 15 έτη υπηρεσίας, ώρες 22, αν έχουν από 15 μέχρι 20 έτη υπηρεσίας και 21 ώρες, αν έχουν πάνω από 20 έτη υπηρεσίας.
β) Στους εκπαιδευτικούς που συμπληρώνουν τον οριζόμενο στην προηγούμενη περίπτωση χρόνο υπηρεσίας μέχρι 31 Δεκεμβρίου ανατίθεται μειωμένο ωράριο διδασκαλίας από την 1η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους και στους λοιπούς από την 1η Σεπτεμβρίου του επόμενου διδακτικού έτους.
γ) Σε περίπτωση που οι ώρες διδασκαλίας του προγράμματος κάθε δημοτικού σχολείου δεν καλύπτονται με το υποχρεωτικό ωράριο των διδασκόντων, ανατίθεται υπερωριακή διδασκαλία στους εκπαιδευτικούς του ίδιου σχολείου. Για τα όργανα, τη διαδικασία, τις προϋποθέσεις, το ανώτατο όριο υπερωριακής διδασκαλίας και το ύψος της ωριαίας αντιμισθίας εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις των παραγράφων 16, 18 και 19 του άρθρου 14 του ν. 1566/1985, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, καθώς και οι διατάξεις της παραγράφου 8 του άρθρου 18 του ν. 2470/1997.”
Οι ανωτέρω διατάξεις είναι αναγκαστικού δικαίου, ερείδονται στο άρθρο 22 του Συντάγματος και η παραβίαση τους συνιστά ευθεία παράβαση νόμου.
Σύμφωνα με την παρ. « 8. `Όλοι οι εκπαιδευτικοί των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παραμένουν υποχρεωτικά στο σχολείο τους στις εργάσιμες ημέρες, πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την προσφορά και άλλων υπηρεσιών που συνδέονται με το γενικότερο εκπαιδευτικό έργο, όπως συμμετοχή σε γιορταστικές, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων, τήρηση βιβλίων του σχολείου και εκτέλεση διοικητικών εργασιών. Κάθε εκπαιδευτικός παραμένει υποχρεωτικά στο σχολείο, στις εργάσιμες μέρες πέρα από τις ώρες διδασκαλίας, για την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου που του έχει ανατεθεί από τα όργανα διοίκησης του σχολείου όχι όμως πέρα από έξι (6) ώρες την ημέρα ή τριάντα (30) ώρες την εβδομάδα, με την επιφύλαξη της παραγράφου 2 της περίπτωσης ΣΤ ` του άρθρου 11. Από τις πρόσθετες αυτές υπηρεσίες απαλλάσσονται οι μητέρες παιδιών μέχρι δύο ετών. ».
Η ανωτέρω διάταξη συμπληρώνει την ανωτέρω γενική διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 13 του Ν 2517/1977 και ορίζει τις εξής προϋποθέσεις: α) Αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς β) Σκοπός είναι η κάλυψη άλλων υπηρεσιών και όχι η παροχή του εκπαιδευτικού έργου. γ) Ο συνολικός χρόνος δεν πρέπει να υπερβαίνει τις έξι ώρες ημερησίως ή της τριάντα της εβδομάδα. γ) Να έχει ανατεθεί συγκεκριμένο έργο δ) Η ανάθεση να έχει γίνει από το όργανο διοίκησης.
Στην προκειμένη περίπτωση η εκπαιδευτικοί καλούνται να αναπληρώσουν την απουσία εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία ειδικών μαθημάτων, με προφορική εντολή του προϊσταμένου τους. Η απασχόληση αυτή, ακόμη και αν ήθελε υποτεθεί ότι δίνεται στα πλαίσια του άρθρου 13 παρ. 8 του Ν. 2517/1997, είναι μη νόμιμη διότι το έργο που καλείται να παράσχει ο εκπαιδευτικός αποτελεί ουσιαστικά παροχή εκπαιδευτικού έργου που δεν προβλέπεται από το αναλυτικό πρόγραμμα και για αυτό οποιαδήποτε ενασχόληση είναι μη νόμιμη η εντολή δε της διοίκησης είναι άκυρη διότι δίνεται κατά κακή χρήση της διακριτικής ευχέρειας, κατ ευθεία παράβαση του νόμου, είναι αναιτιολόγητη , πάσχει ως αναφορά τον τύπο της διότι πρέπει να είναι γραπτή, ειδική και συγκεκριμένη.
Η συμπεριφορά της διοίκησης να προκρίνει την αναγκαιότητα ακόμη και την διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας χωρίς να φροντίζει για την κάλυψη με μόνιμο προσωπικό τις σχολικές μονάδες συνιστά παραβίαση της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου αντιβαίνει δε στο άρθρο 16 του Συντάγματος.
Για το λόγο αυτό οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να παρέχουν την εργασία τους κατ αναπλήρωση της κενής θέσης για τη διδασκαλία ειδικών μαθημάτων και να μην αναλαμβάνουν καθήκοντα χωρίς τη σαφή και γραπτή εντολή του προϊσταμένου τους ( του διευθυντή ) .
Με τιμή,
ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ Π. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ
